Senendec’in Aynası: Resimli

Ayazi, Burhan. Aʼinah-yi Sanandaj: Musavvar. Sanandaj: B. Ayazi, 1992, 878 s.

 

 ÖZET

 

 Senendec’in Aynası: Resimli

 

آئينۀ سنندج: مصور

 

Borhan Ayazi, A’inah-i Sanandaj adlı eseri, büyük oranda, doğduğu şehirde 1931–81 yılları boyunca yaşadığı ve tanık olduğu kişisel tecrübelerine dayanarak kaleme almıştır. Kitapta binalar ve yapılar, ayinler ve törenler, inançlar ve hurafeler, ticaret ve dükkânlar, şehir planlaması ve mimarinin yanı sıra oyunlar, sporlar gibi Sanandajlilerin boş zamanlarını değerlendirdikleri faaliyetlerden oluşan kapsamlı bir dizin bulunmaktadır. Bu nedenle eser, “mevcut etnografik incelemesi” tek bir tarihsel dönemle sınırlı olmayan, aksine yarım yüzyılı kapsayan geniş bir monografi gibidir. Sonuç olarak çalışma, zaman içinde meydana gelen kültürel değişimlere de değinmektedir. Kitap Senendec şehrinin birçok siyah beyaz manzara resmini de içermektedir.

 

Eserini Farsça yazan Ayazi, Senendec sakinlerinin dili Kürtçeye değinmemektedir. Bununla birlikte, bazı Kürtçe isimlerin kökenlerini açıklamaktadır. Dil ve şiveye ayrılmış bir bölümün olmayışı muhtemelen dilin yarım yüzyıl gibi bir süre içerisinde nadiren büyük değişimler göstermesi ve yazarın temel amacının kültürel değişimleri kaydetmek istemesi ile açıklanabilir. Öte yandan yazar kitabının Senendecli genç Kürtlere şehirlerinin yakın geçmişini tanıtacağını ummaktadır. Yazara göre, söz konusu geçmiş bugünden çok daha güzeldir.

 

Hedeflenen okur kitlesinin sınırlı olmasına rağmen eser, yerli bir “kültürel yardımcı”nın bakış açısıyla Senendec popüler kültürünün inceliklerine dair ayrıntılıs bir açıklama sunmaktadır. Bu itibarla kitap antropologlara ve antropoloji alanına ilgi duyanlara önerilir. Üstelik A’yinah-i Sanandaj, Mohammad Ghazi’nin yazılarını akla getiren özgün ve keyifli bir tarza sahiptir. Burhan Ayazi gibi Ghazi de eserlerini Farsça kaleme alan bir Kürt’tür.

 

Son olarak şuna işaret etmek gerekir ki yazar Senendec tarihini anlatma ihtiyacı hissetmemiş ve okuyucuları sık sık Şeyh Mohammad Mardookh’un Tarikh-i Kurd wa Kurdistan adlı eserine yönlendirmiştir. Bu sebeple kitapta tarih kitaplarında alışılageldiği gibi kaynaklar listesi bulunmamaktadır. Ancak, yazar tarihsel kanıt göstermenin zorunlu olduğunu düşündüğü durumlarda kaynağa atıfta bulunmuştur. Bu kaynakların birçoğu yazar tarafından bizzat bir araya getirilen ve birincil kaynak olarak kitabın değerini arttıran el yazmalarıdır.

 

Iradj Ismailpour Ghouchani

Çeviren Hasan Çolak

 

Esmailpour Ghouchani, Iradj. Abstract of A?inah-yi Sanandaj: Musavvar. Translated by Hasan ‚olak. Edited by SŸer Eker. In Cities as Built and Lived Environments: Scholarship from Muslim Contexts, 1875 to 2011, by Aptin Khanbaghi. Edinburgh: Edinburgh University Press, 2014. 193.

Muslim Civilisations Abstracts - The Aga Khan University