Mustafa Cezar - <p class="MsoNormal" style="margin-bottom:0cm;margin-bottom:.0001pt;text-align:
justify;line-height:200%"><span lang="TR" style="font-size:12.0pt;line-height:
200%;font-family:&quot;Times New Roman&quot;,serif;mso-fareast-font-family:SimSun;
mso-ansi-language:TR;mso-fareast-language:ZH-CN">Cezar, Mustafa. <i>Anadolu Öncesi Türklerde Şehir ve Mimarlık</i>.
İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları, 1977, </span><span lang="TR" style="font-size: 12pt; line-height: 200%; font-family: &quot;Times New Roman&quot;, serif;">520
s.<o:p></o:p></span></p>

<p class="MsoNormal" style="margin-bottom:0cm;margin-bottom:.0001pt;text-align:
justify;line-height:200%"><b><span lang="TR" style="font-size: 12pt; line-height: 200%; font-family: &quot;Times New Roman&quot;, serif;"><o:p>&nbsp;</o:p></span></b></p>

<p class="MsoNormal" align="center" style="margin-bottom:0cm;margin-bottom:.0001pt;
text-align:center;line-height:200%"><b><span lang="TR" style="font-size:12.0pt;
line-height:200%;font-family:&quot;Times New Roman&quot;,serif;mso-fareast-font-family:
&quot;Arial Unicode MS&quot;;mso-ansi-language:TR">ÖZET<o:p></o:p></span></b></p>

<p class="MsoNormal" style="margin-bottom:0cm;margin-bottom:.0001pt;line-height:
200%"><b><span lang="TR" style="font-size: 12pt; line-height: 200%; font-family: &quot;Times New Roman&quot;, serif;"><o:p>&nbsp;</o:p></span></b></p>

<p class="MsoNormal" align="center" style="margin-bottom:0cm;margin-bottom:.0001pt;
text-align:center;line-height:200%"><b><span lang="TR" style="font-size: 12pt; line-height: 200%; font-family: &quot;Times New Roman&quot;, serif;">Anadolu
Öncesi Türklerde Şehir ve Mimarlık<o:p></o:p></span></b></p>

<p class="MsoNormal" style="margin-bottom:0cm;margin-bottom:.0001pt;line-height:
200%"><span lang="TR" style="font-size: 12pt; line-height: 200%; font-family: &quot;Times New Roman&quot;, serif;"><o:p>&nbsp;</o:p></span></p>

<p class="MsoNormal" style="margin-bottom:0cm;margin-bottom:.0001pt;text-align:
justify;line-height:200%"><span lang="TR" style="font-size: 12pt; line-height: 200%; font-family: &quot;Times New Roman&quot;, serif;">Kitap, kentleşme ve mimariyi de tartışarak
Anadolu öncesi yerleşik Türklerin tarihini 6. yüzyıldan 16. yüzyılın başına
kadar incelemektedir. Yazar bu alandaki ilk araştırmaların büyük bölümünün Orta
Asya’nın bir bütün olarak ve farklı etnik grupların göz önünde bulundurulmadığı
Sovyetler Birliği’nde yapılmış olduğunu belirtmektedir. Avrupa ve Amerika’da
gerçekleştirilen çalışmalar ise İran üzerinde yoğunlaşmıştır. Dolayısıyla,
kitap hem Orta Asya hem de İran’daki Türk şehirlerini ve mimarilerini kapsaması
bakımından öne çıkmaktadır.<o:p></o:p></span></p>

<p class="MsoNormal" style="margin-bottom:0cm;margin-bottom:.0001pt;text-align:
justify;line-height:200%"><span lang="TR" style="font-size: 12pt; line-height: 200%; font-family: &quot;Times New Roman&quot;, serif;"><o:p>&nbsp;</o:p></span></p>

<p class="MsoNormal" style="margin-bottom:0cm;margin-bottom:.0001pt;text-align:
justify;line-height:200%"><span lang="TR" style="font-size: 12pt; line-height: 200%; font-family: &quot;Times New Roman&quot;, serif;">Çalışmanın ilk bölümlerinde Türklerde
yerleşik yaşamının başlangıcı ve erken Türk şehirlerinin gelişmesi
tartışılmıştır. İslam dönemi ile İslam’ın yayılışını müteakiben Karahanlı,
Gazneli ve Selçuklu hanedanları idaresindeki Türk şehir medeniyetinin dönüşümü
üzerinde özellikle durulmaktadır. Kervansarayın (<i>ribat</i>, <i>hanakah</i>/han) kökenleri, anlamı ve
işlevleri ile saray yapıları ayrı birer bölüm olarak ele alınmıştır. Bir başka
bölüm ise mimari örnekler olarak duvar resimleri ve süslemelere ayrılmıştır.<o:p></o:p></span></p>

<p class="MsoNormal" style="margin-bottom:0cm;margin-bottom:.0001pt;text-align:
justify;line-height:200%"><span lang="TR" style="font-size: 12pt; line-height: 200%; font-family: &quot;Times New Roman&quot;, serif;"><o:p>&nbsp;</o:p></span></p>

<p class="MsoNormal" style="margin-bottom:0cm;margin-bottom:.0001pt;text-align:
justify;line-height:200%"><span lang="TR" style="font-size: 12pt; line-height: 200%; font-family: &quot;Times New Roman&quot;, serif;">Çalışma Harezmşahlar, Atabekler, İlhanlılar
ve Timurlular gibi diğer Türk hanedanları idaresindeki mimariyi kapsamaktadır.
Son bölüm Hititlerden Bizanslılara kadar Türklerden önceki Anadolu
uygarlıklarını tartışırken kitabın çerçevesinin biraz dışında kalmaktadır.<o:p></o:p></span></p>

<p class="MsoNormal" style="margin-bottom:0cm;margin-bottom:.0001pt;text-align:
justify;line-height:200%"><span lang="TR" style="font-size: 12pt; line-height: 200%; font-family: &quot;Times New Roman&quot;, serif;"><o:p>&nbsp;</o:p></span></p>

<p class="MsoNormal" style="margin-bottom:0cm;margin-bottom:.0001pt;text-align:
justify;line-height:200%"><span lang="TR" style="font-size: 12pt; line-height: 200%; font-family: &quot;Times New Roman&quot;, serif;">Yazar, kitabında Orta ve İç Asya bölgelerinin
sınırlarını belirleyebilecek bir harita kullanmamıştır. Ayrıca “Anadolu Öncesi
Türkler” kavramıyla kimlere atıfta bulunduğunu da açıklayamamıştır, zira
okurlar böylelikle Oğuz Türklerinden başka hiçbir Türk boyunun Anadolu’ya
gelmemiş olduğu gibi yanlış bir intibaa kapılabilir. Sir-Derya boyunca uzanan
bölgedeki Oğuz yerleşmeleri en erken şehir yerleşimleri olarak
resmedilmektedir. Yazar, bunların Gök Türkler gibi göçebe Türklerle bir arada
yaşadıklarını belirtmektedir. Yazar, Karahanlılar ve Gazneliler’i Türk-İslam şehir
medeniyetinin kurucuları olarak tanımlanmaktadır. Türk-İslam kentinin özünü
oluşturan cami, türbe, kervansaray ve medreseden oluşan şehir örüntüsünün
Selçuklular tarafından oluşturulduğunu iddia etmektedir.<o:p></o:p></span></p>

<p class="MsoNormal" style="margin-bottom:0cm;margin-bottom:.0001pt;text-align:
justify;line-height:200%"><span lang="TR" style="font-size: 12pt; line-height: 200%; font-family: &quot;Times New Roman&quot;, serif;"><o:p>&nbsp;</o:p></span></p><p class="MsoNormal" style="margin-bottom:0cm;margin-bottom:.0001pt;text-align:
justify;line-height:200%"><span style="font-family: &quot;Times New Roman&quot;, serif; font-size: 12pt;">Geniş miktarda malzeme içeren kitap Türklerde
erken ve Orta Çağ yerleşik yaşamı, şehirler ve mimari konusunda önemli bir
başvuru kaynağı teşkil etmektedir.</span></p>

<p class="MsoNormal" style="margin-bottom:0cm;margin-bottom:.0001pt;text-align:
justify;line-height:200%"><span lang="TR" style="font-size: 12pt; line-height: 200%; font-family: &quot;Times New Roman&quot;, serif;"><o:p>&nbsp;</o:p></span></p>

<p class="MsoNormal" align="right" style="text-align:right;line-height:200%"><span lang="TR" style="font-size: 12pt; line-height: 200%; font-family: &quot;Times New Roman&quot;, serif;">Sezim
Sezer</span><span lang="TR" style="font-size:12.0pt;line-height:200%;font-family:
&quot;Times New Roman&quot;,serif;mso-fareast-font-family:Calibri;mso-ansi-language:TR"><o:p></o:p></span></p>

<p class="MsoNormal"><o:p>&nbsp;</o:p></p>
Anadolu Öncesi Türklerde Şehir ve Mimarlık
Type
abstract
Year
2014

Cezar, Mustafa. Anadolu Öncesi Türklerde Şehir ve Mimarlık. İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları, 1977, 520 s.

 

ÖZET

 

Anadolu Öncesi Türklerde Şehir ve Mimarlık

 

Kitap, kentleşme ve mimariyi de tartışarak Anadolu öncesi yerleşik Türklerin tarihini 6. yüzyıldan 16. yüzyılın başına kadar incelemektedir. Yazar bu alandaki ilk araştırmaların büyük bölümünün Orta Asya’nın bir bütün olarak ve farklı etnik grupların göz önünde bulundurulmadığı Sovyetler Birliği’nde yapılmış olduğunu belirtmektedir. Avrupa ve Amerika’da gerçekleştirilen çalışmalar ise İran üzerinde yoğunlaşmıştır. Dolayısıyla, kitap hem Orta Asya hem de İran’daki Türk şehirlerini ve mimarilerini kapsaması bakımından öne çıkmaktadır.

 

Çalışmanın ilk bölümlerinde Türklerde yerleşik yaşamının başlangıcı ve erken Türk şehirlerinin gelişmesi tartışılmıştır. İslam dönemi ile İslam’ın yayılışını müteakiben Karahanlı, Gazneli ve Selçuklu hanedanları idaresindeki Türk şehir medeniyetinin dönüşümü üzerinde özellikle durulmaktadır. Kervansarayın (ribat, hanakah/han) kökenleri, anlamı ve işlevleri ile saray yapıları ayrı birer bölüm olarak ele alınmıştır. Bir başka bölüm ise mimari örnekler olarak duvar resimleri ve süslemelere ayrılmıştır.

 

Çalışma Harezmşahlar, Atabekler, İlhanlılar ve Timurlular gibi diğer Türk hanedanları idaresindeki mimariyi kapsamaktadır. Son bölüm Hititlerden Bizanslılara kadar Türklerden önceki Anadolu uygarlıklarını tartışırken kitabın çerçevesinin biraz dışında kalmaktadır.

 

Yazar, kitabında Orta ve İç Asya bölgelerinin sınırlarını belirleyebilecek bir harita kullanmamıştır. Ayrıca “Anadolu Öncesi Türkler” kavramıyla kimlere atıfta bulunduğunu da açıklayamamıştır, zira okurlar böylelikle Oğuz Türklerinden başka hiçbir Türk boyunun Anadolu’ya gelmemiş olduğu gibi yanlış bir intibaa kapılabilir. Sir-Derya boyunca uzanan bölgedeki Oğuz yerleşmeleri en erken şehir yerleşimleri olarak resmedilmektedir. Yazar, bunların Gök Türkler gibi göçebe Türklerle bir arada yaşadıklarını belirtmektedir. Yazar, Karahanlılar ve Gazneliler’i Türk-İslam şehir medeniyetinin kurucuları olarak tanımlanmaktadır. Türk-İslam kentinin özünü oluşturan cami, türbe, kervansaray ve medreseden oluşan şehir örüntüsünün Selçuklular tarafından oluşturulduğunu iddia etmektedir.

 

Geniş miktarda malzeme içeren kitap Türklerde erken ve Orta Çağ yerleşik yaşamı, şehirler ve mimari konusunda önemli bir başvuru kaynağı teşkil etmektedir.

 

Sezim Sezer

 

Citation
Sezer, Sezim. '"Turkish abstract of 'Pre-Anatolian Turkish City and Architecture'". Translated by Sezim Sezer. In Cities as Built and Lived Environments: Scholarship from Muslim Contexts, 1875 to 2011, by Aptin Khanbaghi. 194. Edinburgh: Edinburgh University Press, 2014.
Authorities
Collections
Copyright
Muslim Civilisations Abstracts - The Aga Khan University
Country
Türkiye
Language
Turkish