نجم آبادى، افسانه. حکایت دختران قوچان : از یاد رفته های انقلاب مشروطه. تهران: انتشارات روشنگران و مطالعات زنان، ١٩٩۵ ، ٢٩٣ ص

Najmabadi, Afsaneh. Hikayat-i Dukhtaran-i Quchan: Az Yadraftah-ha-yi Inqilab-i Mashrutah. Tehran: Intisharat-i Rawshangaran va Mutala‘at-i Zanan, 1995, 293 s.

Kuçan Kızlarının Hikâyesi: Anayasal Devrimin Unutulmuşları

حکایت دختران قوچان : از یاد رفته های انقلاب مشروطه

Bu eser Kuçanlı kızların Türkmenlere satılmasını ve Bashghanlou kadınlarının köleleştirilmesini konu edinmektedir. Bu olay, Gholamreza khan Assef Al-dowleh’in Horasan’daki hükümdarlığı, oğlu Amir Hossein Khan’ın Kuçan’daki yönetimi ve Salar Mofakham’ın Bujnurd’daki idaresi sırasında 1905’in bahar ve güzünde meydana gelmiştir. Najmabadi kitabın ilk bölümünü olayın tasvirine ayırmıştır. İkinci bölümde, bu millî trajedinin resmi yazışmalara ve raporlara, sunumlara, duyurulara, gazetelere ve zamanın medyasına nasıl yansıtıldığını incelenmektedir. Hatta yazar kitabın bölümlerini Ali Akbar Dehkhoda’nın “Charand wa Parand” adlı köşesinden aldığı konuyla alakalı bir şiirin dizelerine göre düzenlemiştir. Olayın Anayasal Devrim’le doğrudan ilgili olduğunu vurgulamanın yanı sıra eser erkek merkezli tarih yazımını ve bu yazımın “Kuçan Kızlarının Hikâyesi”ni marjinalleştirmedeki rolünü de eleştirmektedir. Eser, olayı anlatırken hedefini “muhteşem adamların tarihini” anlatmak yerine feminist bir tarih anlayışı ortaya koymak olarak görmektedir. Bunu yaparken, 20. yüzyılın ilk yıllarında İranlı devlet yöneticileri, köylüler ve merkezi yönetim arasındaki iletişim mekanizmalarının açık bir resmini de sunmaktadır. Sondan bir önceki bölümde, Najmabadi kadın ve vatanseverlik arasındaki sembolik ilişkiyi bir kez daha vurgulamaktadır. Yine de onun bu kitaptaki imgelere ve mizahi yazılara dayanan tarzı Bıyıklı Kadınlar Sakalsız Erkekler gibi sonraki eserlerinde kullandığı özgün yöntemden çok uzaktır. Son bölümde, yazar, Fereidoon Adamiyat ve Malekzadeh gibi tarihçilerin kadın düşmanı yöntemlerini eleştirmeye ve “muhteşem adamların tarihi”nin kadının tarihteki merkezi yerini örtbas etmedeki başat rolünü – ki bu örtbas onların “Kuçan kızlarının hikâyesi”ni görmezden gelmeleri ile ispatlanmıştır – göstermeye çalışmaktadır. Ancak, kitap, unutmanın bir milletin bilinçdışı ve ortak bazı yaralarını iyileştirme hususunda cinsiyete bağlı olmayan ve pozitif bir şekilde de işleyebileceğini göz önünde bulundurmamaktadır. 

Iradj Ismailpour Ghouchani 

Çeviren Hasan Çolak