Ekrem Işın
İstanbul’da Gündelik Hayat: Tarih, Kültür ve Mekân İlişkileri Üzerine Toplumsal Tarih Denemeleri
Type
abstract
Year
2014
Işın, Ekrem. İstanbul’da Gündelik Hayat: Tarih, Kültür ve Mekân İlişkileri Üzerine Toplumsal Tarih Denemeleri. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 1999, 362 s.
ÖZET
İstanbul’da Gündelik Hayat: Tarih, Kültür ve Mekân İlişkileri Üzerine Toplumsal Tarih Denemeleri
İlk makalesinin bilimsel kaynaklara dayanarak İstanbul’daki gündelik yaşamın karakterini oluşturan etkenleri ayrıntılı bir şekilde incelediği kitap yazarın daha önce başka dergilerde yayımlanmış makalelerinin bir derlemesinden ibarettir. Bu uzun makale üç ana kısma ayrılmıştır: 1453 ile 1520, 1520 ile 1703 yılları arası ve 18. yüzyıl başlarından 20. yüzyılın ilk çeyreğine kadar olan dönem. Makalenin ilk kısmı 1453 ila 1520 arasındaki döneme göz atmaktadır. Yazar, İstanbul’un nüfusu, semtleri, Anadolu’dan ve Balkanlar’dan şehre zorunlu iskân politikaları, geleneksel Osmanlı gündelik yaşamının odak noktası hâline gelen olan mahalle kültürünün oluşması gibi gündelik hayatın gelişmesini sağlayan belirleyici faktörleri incelemektedir. Ayrıca gündelik hayatta önemli sosyalleşme mekânları olan cami ve tekkeler, külliye, sosyal hayatın gelişmesini ve karakterini kazanmasını sağlayan bedestenler, hanlar, çarşılardan da bahseden yazar, halkın ihtiyaçlarının karşılanmasında tarih boyunca bütünleyici bir rol oynayan esnaf-tüccar zümresinin özellikleri hakkında da ayrıntılı bilgiler vermektedir.
Yazısının Klasik Dönem adını verdiği ikinci kısmında (1520-1703 dönemi), şehir daha zengin hâle geldikçe ortaya çıkan farklı yaşam şekillerini tartışmaktadır. Yazar burada günlük yaşamın bir parçası haline gelen yeni alanların ortaya çıkışı üzerine odaklanmaktadır. Burada, ev, cami ve çarşı üçgeni içindeki kapalı yaşam anlayışının, sonunda farklı kültürleri kaynaştıran dış mekânlara kaydığını anlatmaktadır. Yazar ayrıca, gündelik yaşamı etkileyen üç grup hakkında, esnaf ve zanaatkârlar, ilmiye sınıfı ve tarikatler, ayrıntılı bilgiler verir. Yazara göre İstanbul 18. yüzyıl itibarıyla şehri zenginleştiren kültürel mozaikle birlikte tarihsel kişiliğini kazanmıştır. Bu geleneksel çok kültürlü mozaik 18. yüzyıldan itibaren dağılmaya başlamış olup, özellikle Tanzimat’tan sonra bu çöküş hızlanmıştır. 19. yüzyılda İstanbul’daki gündelik hayatı daha az ayrıntıyla inceleyen yazar, bu yüzyılda gelişen eğlence kültürünün kişisel yönü ağır basan bir eğlence anlayışı olduğunu belirtmektedir.
Kitabın ikinci bölümünü oluşturan diğer makalelerde Tanzimat döneminde kadının sosyal hayatını inceleyen yazar bu dönemde aile yaşamının Batı kültüründen nasıl etkilendiğini anlatmaktadır. Kadın ve aile ilgili paralel konuları, Ahmed Midhat Efendi, Abdullah Cevdet ve Namık Kemal gibi Tanzimat döneminin etkili politik karakterleri ve edebiyatçılarının deneyimlerine de yer vermiştir.. İstanbul’un modernleşme öncesi dönemdeki gündelik hayatına ışık tutmayı amaçlayan bu kitap İstanbul’da gündelik hayat konusunda var olan literatüre bir katkı sağlamaktadır.
Feryal Tansuğ
Citation
Tansuğ, Feryal. '"Turkish abstract of 'Daily Life in Istanbul: Social History Essays on History, Culture and Spatial Relations'". Translated by Feryal Tansuğ. In Cities as Built and Lived Environments: Scholarship from Muslim Contexts, 1875 to 2011, by Aptin Khanbaghi. 240. Edinburgh: Edinburgh University Press, 2014.
Authorities
Collections
Copyright
Muslim Civilisations Abstracts - The Aga Khan University
Country
Türkiye
Language
Turkish